Αντώνη, είμαι μαθητής λυκείου και στο σχολείο μου έγινε κατάληψη. Διαμαρτυρήθηκα και στους καταληψίες συμμαθητές μου, που με αγνόησαν και με κατηγόρησαν, και στον διευθυντή, στον οποίο πήγα με μερικούς άλλους συμμαθητές μου, και ο οποίος είπε να τα βρούμε μεταξύ μας. Μπορώ να κάνω κάτι άλλο; Αντρέας
Γεια σου Αντρέα,
Η γνώμη μου είναι ότι θεωρητικά, και στο σχολείο, όπως και στο πανεπιστήμιο, είναι δουλειά του σχολείου να προστατεύει τους μαθητές από καταληψίες και όχι των μαθητών να αυτοπροστατεύονται. Στην πράξη, τα πράγματα είναι βέβαια, όπως διαπιστώνεις, διαφορετικά. Ο διευθυντής σας είπε να το ξεκαθαρίσετε μεταξύ σας. Αν και διαφωνώ με την απάντηση του διευθυντή, πιθανολογώ ότι αν ήμουν εγώ διευθυντής το πρακτικό αποτέλεσμα δεν θα ήταν πολύ διαφορετικό. Δηλαδή δεν νομίζω να αποποιούμουν τις ευθύνες μου και τόσο βολικά να τις φόρτωνα στους μαθητές, αλλά η απάντησή μου πιθανότατα θα ήταν ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι. Εικάζω επίσης ότι μπορεί να προσπαθούσα να δημιουργήσω ένα κίνημα μέσα στους καθηγητές και τους συλλόγους καθηγητών ώστε μακροχρόνια να μπορέσει το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί, αλλά είμαι σχεδόν σίγουρος ότι δεν θα είχα λύση να σου δώσω για τώρα, που είναι αυτό που ενδιαφέρει εσένα.
Νιώθω ότι νιώθεις αγανάκτηση, και ότι κάπου αρνείσαι να δεχτείς ότι δεν μπορεί να γίνει αυτό που είναι σωστό και δίκαιο. Εδώ μάλλον θα σε απογοητεύσω: πιστεύω ότι μάλλον δεν μπορείς να κάνεις κάτι άλλο από το να αποδεχτείς ότι σ᾽ αυτή την περίπτωση τα δικαιώματά σου θα συνεχίσουν να καταπατούνται. Ταυτόχρονα, αυτό που έκανες πιστεύω ότι ήταν το σωστό. Σε ενθαρρύνω να συνεχίσεις μεν να αγωνίζεσαι, αλλά ταυτόχρονα να αποδεχτείς την πραγματικότητα, την οποία θα συνεχίσεις να ζεις για λίγο καιρό αν μπεις στο πανεπιστήμιο.
Αντώνης Χριστοφίδης
Γεια σου Αντρέα,
Πριν απ’ όλα σε κατανοώ και εκτιμώ την «αντίστασή» σου: η κατάληψη δημόσιας υπηρεσίας είναι παράνομη και το δικαίωμα κάθε νέου στην παιδεία είναι ιερό και κατοχυρωμένο. Mια παράβαση του νόμου δικαιολογείται μόνο όταν είναι σύμφωνη προς έναν ανώτερο «νόμο», την ηθική τάξη, στην οποία υπάγεται και η πολιτική ζωή. Eδώ λοιπόν είναι το μεγάλο ζήτημα: ο καθένας στη δημοκρατία είναι ελεύθερος να κρίνει τη διακυβέρνηση, οπότε όταν κάποιοι φτάνουν στο ακραίο σημείο να θεωρούν και να διακηρύσσουν ότι το πολίτευμά μας είναι μόνο κατ’ όνομα δημοκρατία ενώ στην ουσία κάτι άλλο (π.χ. φασισμός ή πλουτοκρατία), από αυτή την πεποίθησή τους (αν είναι ειλικρινείς) αντλούν το ηθικό δικαίωμα να παραβούν το νόμο.
Δυστυχώς στην κοινωνία μας δεν δημιουργούνται πλατιές συμφωνίες όλων των πολιτικών δυνάμεων σε βασικά στοιχεία, το λεγόμενο consensus, οι οποίες πρέπει συνεχώς να γίνονται αντικείμενο ζυμώσεων και κατά διαστήματα να ανανεώνονται. Δεν υπάρχει τέτοια πολιτική κουλτούρα επειδή δεν υπάρχει πολιτική και κοινωνική συνοχή. Γιατί; Επειδή ανέκαθεν η εκάστοτε πολιτική εξουσία διαπλέκεται υπερβολικά έντονα, πιθανώς πιο πολύ από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, με ισχυρά ατομικά ή ομαδικά συμφέροντα που είναι διαφορετικά από το γενικό συμφέρον. Έτσι κυριαρχεί η καχυποψία και οι αντιθέσεις αντί για τις συνθέσεις, άρα ο κομματισμός, ο κατακερματισμός.
Σε αυτό το πλαίσιο ο διευθυντής σου και κάθε διευθυντής, όπως κι ο αστυνομικός διευθυντής, όπως κι ο εισαγγελέας, όπως κι ο Υπουργός Παιδείας, όπως κι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, νιώθουν ηθικά και πολιτικά απομονωμένοι. Δεν έχουν μια ευρεία κοινωνική συναίνεση να τους στηρίζει, να τους καλύπτει ηθικά. Φοβούνται ότι, αν τηρήσουν τον νόμο και απαγορεύσουν την κατάληψη του τάδε σχολείου επειδή είναι παράνομη, θα εμφανιστούν να επιβεβαιώνουν τις κατηγορίες ότι αποτελούν αντιδημοκρατική διοίκηση. Κι ας είναι σε όλους γνωστό πως το «δικαίωμα» της κατάληψης αυτή τη στιγμή ασκείται σε συνθήκες δημοκρατίας (έστω με προβλήματα και ελλείψεις), με αποτέλεσμα αυτό το δικαίωμα να εκφυλίζεται, να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κομματικούς στρατούς ή από ευκαιριακούς «επαναστάτες» που θέλουν απλώς να γλιτώσουν μάθημα ή να γίνουν κι αυτοί σε κάτι, οτιδήποτε, πρωταγωνιστές.
Θα κατάλαβες ίσως ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι αυτό που αποκαλύπτεται στις ρίζες του προβλήματος των καταλήψεων: η ίδια η δημοκρατία μας δεν έχει την ποιότητα και την ευρεία αποδοχή που θα έπρεπε από την κοινωνία μας, και οι πολιτικές δυνάμεις αντί να την ενισχύσουν όλες από κοινού, καταρρακώνουν ακόμη περισσότερο το κύρος κάθε θεσμού, ανταγωνιζόμενες η μια την άλλη για λίγο περισσότερη επιρροή. Ενθαρρύνοντας οι αντιπολιτευόμενοι την ανυπακοή των νέων στους νόμους και στην εκάστοτε κυβέρνηση ουσιαστικά αυθαιρετούν: προτιμούν να διαλυθεί το σύστημα στο όνομα της δημοκρατίας, παραβλέποντας ότι η πλειοψηφία το στηρίζει. Από την άλλη πλευρά οι κυβερνώντες αυθαιρετούν αντίστοιχα όταν δεν εφαρμόζουν το νόμο, ουσιαστικά σαν να παραδέχονται ότι αν το έκαναν θα ήταν αυταρχικοί, δηλαδή ότι δεν υφίσταται δημοκρατία.
Κουράγιο και ψυχραιμία, Αντρέα. Προτείνω να δείξεις νηφαλιότητα και προσαρμοστικότητα, χωρίς βίαιες συγκρούσεις που ρίχνουν νερό στο μύλο των αντιδραστικών. Έτσι κι αλλιώς, στη μαθητική (με το καλό και στη φοιτητική) ζωή σου θα μετρήσει η ποιότητα και η ποσότητα της δουλειάς που θα κάνεις εσύ ο ίδιος. Τα ιδρύματα μπορούν μόνο να σου δείχνουν ένα δρόμο, τον οποίο εσύ θα ανοίξεις και θα εξερευνήσεις. Ξεκίνα μόνος, όπως όλοι όσοι φτάσαν κάπου. Μην ξεχνάς τη ρήση του Σεφέρη: «σε αυτό τον τόπο είμαστε κάποτε τραγικά αυτοδίδακτοι».
Καλή πρόοδο και καλή τύχη.
Σταμάτης Αυλωνίτης